Sygnalista w miejscu pracy: Wszystko, co musisz wiedzieć - cz. 1
Sygnalista, zwany również whistleblowerem, to osoba, która zgłasza nieprawidłowości, nadużycia lub łamanie prawa w miejscu pracy. Sygnaliści są ważnymi członkami zespołu, którzy pomagają w zapobieganiu przestępstwom, oszustwom i nadużyciom w firmie. W dzisiejszych czasach wiele firm wprowadza platformy dla sygnalistów, aby ułatwić i zabezpieczyć zgłaszanie nieprawidłowości.
Kiedy w życie wchodzą przepisy o sygnalistach?
Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego opublikowano piątą wersję projektu ustawy o ochronie sygnalistów, datowaną na 5 stycznia 2023 r. Opublikowanie nowej wersji projektu nastąpiło po ponad roku od upłynięcia terminu na implementację Dyrektywy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Projekt po wprowadzonych poprawkach uwzględnia szereg zmian mających na celu poprawę ochrony sygnalistów oraz zwiększenie skuteczności mechanizmów pozwalających na zgłaszanie nieprawidłowości w miejscu pracy lub instytucji publicznej. Nadal jednak wielu ekspertów ma zastrzeżenia do projektu ustawy.
Kto może być sygnalistą?
Każda osoba pracująca w danej firmie może być sygnalistą, niezależnie od stanowiska czy posiadanych kwalifikacji. Właśnie dlatego tak ważne jest ustanowienie odpowiedniego systemu odbierania i badania raportów o nieprawidłowościach, ponieważ każdy pracownik może być potencjalnym sygnalistą.
Co może zgłosić sygnalista?
Sygnalista może zgłosić każdą nieprawidłowość, która narusza przepisy prawa, regulacje wewnętrzne firmy lub zasady etyki. Może to być np. łamanie przepisów o ochronie danych osobowych, korupcja, nieprawidłowości finansowe, mobbing czy dyskryminacja, w zależności od postanowień wewnętrznych danej firmy.
Czy sygnalista jest chroniony?
Tak, sygnalista jest chroniony przez dyrektywę o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii oraz projekt polskiej ustawy. Sygnalista nie może być zwolniony ani poddany żadnym innym represjom ze strony pracodawcy za zgłoszenie nieprawidłowości.
Czy sygnalistę można zwolnić?
Sygnalisty nie można zwolnić z powodu zgłoszenia nieprawidłowości, nawet jeśli okazało się, że zgłoszone zachowanie czy proceder przez niego wskazany nie narusza prawa. Pracodawca musiałby udowodnić, że sygnalista dokonując zgłoszenia działał w złej wierze, w celu zaszkodzenia firmie. Jeśli sygnalista został zatrudniony na podstawie umowy na czas określony i ta umowa dobiegła końca, a pracodawca odmówił jej przedłużenia, to sygnalista może wystąpić z roszczeniami przeciwko pracodawcy. Będzie musiał jednak udowodnić, że umowa nie została przedłużona wskutek zgłoszenia przez niego nieprawidłowości, co nie będzie łatwe.
Na czym polega sygnalizowanie w firmie?
Sygnalizowanie w firmie to proces pozwalający na identyfikowanie, zgłaszanie i badanie nieprawidłowości wewnątrz jej struktur. Odpowiednio zorganizowana platforma dla sygnalistów umożliwia pracownikom zgłaszanie problemów w zakresie różnych dziedzin działalności organizacji, co z kolei pomaga w zapobieganiu i rozwiązywaniu problemów.
Każda firma powinna mieć wdrożony system, który pozwoli pracownikom na bezpieczne i anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości, bez obawy przed represjami ze strony pracodawcy. Aby skutecznie działać, system sygnalizowania powinien zawierać instrukcje dotyczące tego, jak zgłaszać nieprawidłowości, jakie kroki zostaną podjęte po otrzymaniu zgłoszenia, jakie są konsekwencje dla osób, które łamią procedury oraz w jaki sposób chronieni są sygnaliści.
Dlaczego sygnaliści są ważni dla firm?
Sygnaliści są ważni dla firm, ponieważ ich raporty pozwalają na szybkie i skuteczne rozwiązywanie problemów w organizacji, co z kolei może przyczynić się do zwiększenia wydajności pracy oraz poprawy wizerunku firmy. Ponadto, platforma dla sygnalistów może zapobiegać problemom związanym z naruszeniami prawa lub zasad etycznych, co pozwala na uniknięcie kar finansowych, reputacyjnych i innych, w tym nawet odpowiedzialności karnej.
Korzyści wynikające z zapewnienia ochrony sygnalistom są również istotne dla pracowników, którzy czują się bezpieczniejsi i bardziej zmotywowani, kiedy wiedzą, że mogą bezpiecznie zgłaszać nieprawidłowości. Ostatecznie, to korzyść dla całego społeczeństwa, ponieważ platforma dla sygnalistów pomaga w zapobieganiu i eliminowaniu nieprawidłowości w różnych dziedzinach życia, co z kolei przyczynia się do budowania społeczeństwa opartego na zasadach etycznych i moralnych.